Κοινωνιολογία

Υπάρχουν ορισμένα πράγματα σ’ αυτή τη χώρα που μ’ εκνευρίζουν αφάνταστα, σε βαθμό που σκέφτομαι ότι χρειάζομαι ψυχίατρο. Είμαι βέβαιος πως μ’ αυτή την άποψη θα συμφωνούσαν αρκετοί απ’ τους γύρω μου και θα τους είχα κάνει τη χάρη να τον επισκεφτώ αν δεν είχα μια σοβαρή αντένδειξη. Έχοντας όπως κάθε καλός Έλληνας ταξιδέψει πολύ και σε πολλά μέρη («πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω») έχω γνώση του γεγονότος ότι πολλά απ’ αυτά που συμβαίνουν εδώ δε συμβαίνουν με κανένα τρόπο αλλού, στο λεγόμενο πολιτισμένο κόσμο. Έτσι ο μόνος βάσιμος λόγος για τον οποίο χρειάζομαι ψυχίατρο είναι σίγουρα το γεγονός ότι παραμένω σ’ αυτή τη χώρα.

Απ’ αυτά λοιπόν που μ’ εκνευρίζουν, όπως ξαναείπα, αφάνταστα, είναι το γεγονός ότι ο κλασσικός Ελληνάρας δεν έχει καμμιά, μα καμμιά, έγνοια για τις συνέπειες που έχουν οι πράξεις του στους άλλους. Φυσικά αυτό μπορεί να γίνεται από απλή ηλιθιότητα, οπότε είναι συγχωρητέος ως έχων το ακαταλόγιστο. Συνήθως όμως γίνεται από μια τρομακτική αδιαφορία, στην οποία απέναντι στέκεται ως μόνο εμπόδιο όχι η κοινωνική ευθύνη ή έστω η αστυνομία, αυτά είναι γι’ αλλού, αλλά ο φόβος των ζωωδών ενστίκτων του άλλου Ελληνάρα. Με δυο λόγια αποφεύγω στο πάρκινγκ να κλείσω εντελώς το αυτοκίνητο του άλλου ώστε να μη μπορεί να φύγει γιατί σκέφτομαι ότι μπορεί να βρω το δικό μου με ζημιές ή να με περιμένει ο ίδιος πίσω απ’ τη γωνία. Μπορώ όμως άνετα να τον κλείσω τόσο ώστε να περνάει ίσα ίσα και να με βρίζει, σκεπτόμενος ότι θα το καταπιεί για να αποφύγει τη φασαρία. Φυσικά αυτά δε μας πάνε μακριά ως κοινωνία και σίγουρα δε βοηθούν στο να μην είναι καθημερινά τα νεύρα μας σπασμένα. Αυτό όμως δεν έχουμε την ομαδική ευφυΐα να το καταλάβουμε, επειδή είμαστε λαός καθυστερημένος πνευματικά. Η ελληνική κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται το συνολικό όφελος από την υπεύθυνη, ευγενική κλπ κλπ συμπεριφορά.

Για «να το κάνω πενηνταράκια», όπως έλεγε κι ο Τσιφόρος, θα πω άλλο ένα παράδειγμα. Προσπαθώ να βγω σε κατηφορική λεωφόρο από δρόμο κάθετο οδηγώντας. Αριστερά μου κάποιος άσχετος συγκοινωνιολόγος έχει βάλει πιάτσα λεωφορείων, οπότε η ορατότητά μου είναι ανύπαρκτη. Δεξιά μου, ακριβώς πάνω στη γωνία, έχει παρκάρει μια κυρία, που εμφανώς είναι στον κόσμο της, περιμένοντας π.χ. τα παιδιά της να πάρουν τυρόπιττες, ή το σύζυγό της να ψωνίσει κατσαβίδια. Αυτό όμως σημαίνει ότι εγώ αδυνατώ να στρίψω στενά δεξιά ώστε να βγω στη λεωφόρο με στοιχειώδη προφύλαξη, πρέπει να βγάλω όλη μου τη μούρη παίζοντάς την κορώνα γράμματα. Θέλω πολύ, αν γλυτώσω απ’ του χάρου τα δόντια στα οποία με εκθέτει αυτή η δολοφονικά άσχετη, να σταματήσω μπροστά της και να της κάνω το παρμπρίζ γυαλιά καρφιά.

Θα το πω και θετικά: Όποιος έχει οδηγήσει σε Αυστρία, Ελβετία, Καναδά, Νορβηγία, Φινλανδία, οδηγεί ήρεμα, σα να είναι στον παράδεισο, διατηρώντας την ψυχική του ηρεμία, ξέροντας έγκαιρα τι θα κάνουν όλοι οι άλλοι. Θυμάμαι ένα αμερικάνικο βιβλίο για νέους οδηγούς που έγραφε το εξής: «Αν καθώς οδηγείτε σας συμβαίνει συχνά να βρίσκετε προ εκπλήξεων, αυτό σημαίνει ότι δεν οδηγείτε σωστά και με συγκέντρωση και κάτι τέτοιο γρήγορα θα σας οδηγήσει σε ατύχημα.» Προφανώς ο συγγραφέας του δεν ήξερε τίποτε για την Ελλάδα, πόσο εδώ οι εκπλήξεις διαδέχονται η μια την άλλη, όσο και αν είσαι πεπεισμένος ότι περιτριγυρίζεσαι από ανεύθυνους δολοφόνους, απ’ τους οποίους μπορείς να περιμένεις οτιδήποτε. Ακόμη κι αν έλειπαν όλοι οι άλλοι κίνδυνοι, μόνο το άγχος από ένα τέτοιο περιβάλλον φτάνει για να κοντύνει τη ζωή μας.

 Δυστυχώς τα παραπάνω δεν εφαρμόζονται μόνο στο δρόμο. Η κρίση ήρθε για πολλούς λόγους, αλλά ένας βασικός είναι ότι η ελληνική κοινωνία δεν υπάρχει. Ίσως η κλασσική βρισιά για «την κοινωνία σας» δεν κάνει τίποτε άλλο απ’ το να αποδίδει τη σκληρή πραγματικότητα.

Θα ήθελα όμως να προσθέσω ότι τη μερίδα του λέοντος για τη φαυλότητα των πολιτών την έχει η εξουσία, που τους διαπαιδαγωγεί προς αυτήν την κατεύθυνση το λιγότερο για λόγους προχειρότητας και έλλειψης οργάνωσης. Μπορεί κατά Πάγκαλο να έφαγαν μερικά και οι πολίτες, αλλά αυτοί που τους διαπαιδαγώγησαν να φέρονται έτσι ήταν οι άρχοντες. Θα πω ένα ακόμη παράδειγμα: Ο δήμος Χαλανδρίου έχει ανακοινώσει σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης που θα λειτουργήσει από τις αρχές Σεπτεμβρίου. Στο Χαλάνδρι υπάρχουν απ' τον Αύγουστο ταμπέλες, χωρίς κάποια ένδειξη έναρξης, χωρίς άλλη πληροφόρηση και χωρίς να είναι καλυμμένες. Ο επισκέπτης του δήμου πρέπει να μυρίσει τα νύχια του αν έχει υποχρέωση να αναζητήσει τρόπο πληρωμής της στάθμευσης; Πρέπει να πάει να ρωτήσει τον περιπτερά μήπως; Να πάει να κατασκοπεύσει τα αυτοκίνητα των κατοίκων να δει αν έχουν "κάρτες κατοίκου"; Μήπως έτσι εκπαιδεύεται ο πολίτης να σκεφτεί "έλα μωρέ τώρα, τίποτε δε λειτουργεί, αυτό τώρα θα λειτουργήσει;" Υπάρχουν επίσης αμφίβολες και παράλογες διαγραμμίσεις, που ήδη κοντεύουν να σβήσουν πριν καν αρχίσει η χρήση τους. Π.χ. στην οδό Ζαλοκώστα υπάρχουν διαγραμμίσεις και στις δύο πλευρές του δρόμου, έτσι ώστε αν ήταν σε χρήση αμφότερες ταυτόχρονα κανένα αυτοκίνητο δε θα μπορούσε να περάσει ανάμεσα στα παρκαρισμένα. Ταυτόχρονα καλλιεργείται κλίμα ασυδοσίας. Έξω απ' το ωράριο της αγοράς στους πεζόδρομους της αγοράς έρχεται και παρκάρει με αναίδεια και ατιμωρησία όποιος νομίζει ότι βαριέται να περπατήσει λίγο παραπάνω για να πάει στα μπαράκια. Η διάλυση λοιπόν της κοινωνίας, η ασυδοσία και η περιφρόνηση των κανόνων, είναι κάτι που πριν απ' όλα προωθείται απ' τους άρχοντες αυτού του τόπου.