"Το κατάλαβα"

Μπροστά μου ήταν ένας νέος άνθρωπος, γύρω στα 25, που αγόραζε καφέ για γνωστής μάρκας μηχανή Espresso από το κατάστημα της εταιρίας. Ο υπάλληλος, ακόμη νεότερος και με εμφάνιση χακερά, του έπαιρνε "τα στοιχεία", σαν να ήταν σε αστυνομικό τμήμα και ο πρώτος να ήταν ύποπτος. Αναρωτήθηκα πότε ο πρώτος θα εκραγεί, αλλά αυτός συνέχισε υπομονετικά να δίνει απαντήσεις. Μόνο δακτυλικά αποτυπώματα και φωτογραφίες προσώπου δεν του πήραν, αλλά είναι πολύ πιθανό ότι σε επόμενη φάση θα γίνει κι αυτό, με το πρόσχημα της ταχύτερης αναγνώρισης και εξυπηρέτησης του πελάτη. Ο τελευταίος βέβαια έχει θεωρητικά απ' το νόμο το δικαίωμα να ζητήσει τα προσωπικά του στοιχεία που έχουν συλλεγεί, μαζί με τα στοιχεία των αγορών του, αλλά θα έβαζα και στοίχημα ότι τότε θα εμφανισθεί μπροστά του μια σειρά από "πρακτικές δυσκολίες". Ακόμη κι αν το καταφέρει, δεν είναι πολύ πιθανό να μάθει πού έχουν καταλήξει αυτά τα στοιχεία και ποιος τα έχει επεξεργαστεί νόμιμα ή παράνομα.

Προηγουμένως για να μπω σ' αυτή τη σελίδα και να γράψω το κείμενο που διαβάζετε δέχθηκα τη γνωστή "ερώτηση" αν κατανοώ ότι τα cookies είναι χρήσιμα γι' αυτούς που λειτουργούν την ιστοσελίδα κι έπρεπε να πω πως "το κατάλαβα". Περιττό να πω ότι η παραπάνω ψευτοερώτηση δεν ισοδυναμεί καθόλου με την ερώτηση "μας αφήνετε να ψυτέψουμε μερικά cookies στον υπολογιστή σας"; Και δεν ισοδυναμεί προφανώς διότι είναι εντελώς διαφορετικό το να λες ότι γενικώς τα cookies έχουν μια πιθανή χρήση, κάτι δηλαδή που θα γραφόταν στη Wikipedia ως εγκυκλοπαιδική γνώση. Επίσης η απάντηση "το κατάλαβα" καθόλου δεν ισοδυναμεί με την απάντηση "ναι, θα ήμουν πολύ χαρούμενος με την εν λόγω εμφύτευση cookies".

Προ ημερών οι βελγικές αρχές επεσήμαναν στο Facebook ότι οι ρυθμίσεις ιδιωτικότητας που παρέχει είναι δύσκολο να γίνουν κατανοητές απ' τα μέλη του, μ' άλλα λόγια ότι αποσπούν την συγκατάθεσή του επιβάλλοντας κάποιου είδους σύγχυση. Ας προστεθεί εδώ ότι και με τις πιο ξεκάθαρες ρυθμίσεις η κατάληξη πληροφοριών του καθενός είναι περίπου αδύνατο να ελεγχθεί. Τα κοινωνικά δίκτυα υπονοούν ότι τα μέλη τους είναι "συνένοχοι" σ' αυτές τις πρακτικές, τις οποίες εκ των πραγμάτων αποδέχονται προκειμένου να αποκομίσουν άλλα οφέλη. Η άλλη πλευρά αυτής της εικόνας είναι ότι κάποιος "σε χαϊδεύει προκειμένου να σου πάρει το πορτοφόλι".

Οι καλύτεροι βέβαια πελάτες των κοινωνικών δικτύων και των πάσης φύσεως συγκεντρωτών πληροφοριών είναι ορισμένες κρατικές υπηρεσίες, οι οποίες μέσα από όλα αυτά τα στοιχεία υλοποιούν ένα καθεστώς παρακολούθησης πολύ πληρέστερο από αυτό που περιγράφει το  "1984" και μάλιστα δια χειρός άλλων, κατά κύριο λόγο παικτών του ιδιωτικού τομέα. Το πιο περίεργο σ' αυτή την υπόθεση ότι ο πιο τρελλός απ' όλους, αυτός που δίνει όλα αυτά τα στοιχεία, το κάνει οικειοθελώς, δηλαδή είμαστε σ' ένα εκούσιο και τρελλά χαρούμενο "1984", όπου τον κύριο ρόλο δεν παίζει η επιβολή του δυνάστη στον δυναστευόμενο, αλλά η ηλιθιότητα του δεύτερου.