Ο ιδιοκτήτης των άστρων

Θυμάμαι ότι ήμουν φοιτητής όταν για πρώτη φορά πρόσεξα ότι ένα άρθρο σε ελληνική εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας, που έφερε την υπογραφή "του ανταποκριτή μας στο Λονδίνο", ήταν κακή μετάφραση από αμερικάνικο περιοδικό εκλαϊκευμένης επιστήμης. Μάλιστα όταν ο μεταφραστής γέμισε τον προϋπολογισμένο χώρο του και διαπίστωσε ότι το αρχικό κείμενο περίσσευε έγραψε επίλογο της έμπνευσής του γεμάτο κοτσάνες. Η περίπτωση αυτή καθόλου δεν ήταν εξαίρεση στον ελληνικό τύπο, απλώς ήταν η πρώτη μου επαφή με το θέμα.

Η αντιγραφή βέβαια δεν είναι φαινόμενο ούτε σημερινό, ούτε χθεσινό. Πιθανότατα αρχίζει από τον καιρό που εφευρέθηκε η γραφή. Τώρα ειδικά με το Internet, τώρα δηλαδή που όλοι γράφουν τον καημό τους σε blogs, posts, αυτοδημοσιευόμενα e-books και τα παρόμοια, η κατάσταση "έχει ξεφύγει". Ο καθένας αναδημοσιεύει ότι του έρθει, κείμενα, φωτογραφίες, video, χωρίς να αναφέρει από πού προέρχονται ή και αφήνοντας να εννοηθεί ότι είναι δικά του. Προ καιρού είδα δημοσιευμένη μια παλιά φωτογραφία ενός καραβιού σε μια ιστοσελίδα για ανάρτηση παλιών φωτογραφιών. Κάτι μου θύμισε αρχικά, στη συνέχεια κατάλαβα ότι ήταν η μισή φωτογραφία από μια που είχα βάλει στο flickr, η άλλη μισή έδειχνε τις θείες μου (φωτογραφημένες στο λιμάνι). Όταν ειδοποίησα δημόσια τους δράστες ότι είχαν πιαστεί στα πράσα σταμάτησαν τις "αναρτήσεις" για καμμιά βδομάδα κι ύστερα συνέχισαν ανερυθρίαστα και ασύδοτα με τον ίδιο ρυθμό, δηλαδή καμμιά δεκαριά "δικές τους" φωτογραφίες τη μέρα.

Προχτές είδαμε σε μια επαγγελματική δουλειά, δηλαδή στο διαφημιστικό video για την Ελλάδα, στο οποίο δηλαδή αφήνεται να εννοηθεί ότι δείχνουμε ελληνικά τοπία, ένα απόσπασμα από time lapse video γυρισμένο στην Αυστραλία. Το θέμα φιγουράρισε στα αυστραλιανά μέσα (βλ. π.χ. το δημοσίευμα στο ABC) και προφανώς έφερε σε δύσκολη θέση την ελληνική κοινότητα της Αυστραλίας. Ο δημιουργός του time lapse μάλιστα φέρεται να έχει δηλώσει ότι αρχικά δεν του ζητήθηκε η άδεια, αλλά ότι πάντως πληρώθηκε τελικά. Ανάμεσα στις δικιολογίες που ειπώθηκαν είναι ότι τον ουρανό δείχναμε, που έχει αστερισμούς με ελληνικά ονόματα (βλ. και παραπάνω άρθρο στο ABC). Η απάντηση αυτή μπορεί να ήταν λογική, όμως έκανε πολλούς να μειδιάσουν παραπέμποντας στο διάλογο του Big Fat Greek Wedding με το γιαπωνέζικο "κιμονό", για το οποίο ο Έλληνας πρωταγωνιστής ισχυρίζεται πως έχει ελληνική ρίζα.

Η απάντηση πάντως έχει μια βάση και τα standards για το τι είναι αντιγραφή και τι είναι επιτρεπτή χρήση είναι διαφορετικά σε κάθε επαγγελματική ομάδα. Μπορεί να είναι πιο αυστηρά για τους λογοτέχνες ή τους επιστήμονες. Όμως είναι συνηθισμένο οι κινηματογραφιστές να βάζουν σκηνές από οπουδήποτε, αρκεί να υπηρετούν το σκοπό τους και να διαφυλάσσεται η ψευδαίσθηση. Σε πρόσφατη ξένη ταινία που εξελισσόταν στη Μάνη οι πρωταγωνιστές έκαναν τη βόλτα τους στην Καρδαμύλη και παίρνοντας μια στροφή τη συνέχιζαν στην Αρεόπολη. Όσοι ξέρουν καλά τη Μάνη γέλασαν. Ταινία για την Τροία αν θυμάμαι καλά γυρίστηκε στην Αφρική. Μάλλον εκεί θα γέλασαν ελάχιστοι. Είναι λοιπόν γεγονός ότι το ελληνικό video δείχνει ένα πλάνο σύντομο με το γαλαξία να φαίνεται πάνω απο μια θάλασσα, που θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε και ίσως να μην είχε μεγάλη σημασία πως τύχαινε να φαίνεται από τους Δώδεκα Αποστόλους κοντά στη Μελβούρνη. Θα μπορούσαμε μάλιστα να ισχυριστούμε ότι εκεί κοντά έχει και κάμποσες ελληνικές ταβέρνες, αν και θα ήταν πιο ασφαλές να κάνουμε το δικό μας γύρισμα σ' ένα εξ ίσου εντυπωσιακό ελληνικό τοπίο, π.χ. στη Μήλο ή στη Χιλιαδού. Όντως ο αφηγητής του διαφημιστικού μιλάει για αστερισμούς με αρχαία ελληνικά ονόματα και δεν αναφέρεται στις ομορφιές της παραλίας, πράγμα που θα μεγάλωνε το αμάρτημα.

Ωστόσο η εικόνα που φαίνεται είναι αμφίβολο αν εξυπηρετεί καν το σκοπό για τον οποίο μπήκε. Ούτε αστερισμούς δείχνει, ούτε μπορεί να είναι "ελληνικός ουρανός". Στη συγκεκριμένη εικόνα φαίνεται κυρίως ο Γαλαξίας, ενώ κανένας αστερισμός δεν είναι ευδιάκριτος μιας και όλοι είναι θαμμένοι μέσα σε πυκνά πλήθη αστεριών. Τέλος, ο ουρανός αυτός δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με τον ελληνικό ουρανό μιας και ανήκει στο νότιο ημισφαίριο. Στο αρχικό time lapse φαίνονται για παράδειγμα τα Μαγγελανικά Νέφη που είναι αόρατα απ' την Ελλάδα. Μπορεί να είναι ψιλά γράμματα, αλλά όποιος ξένος ερασιτέχνης αστρονόμος ήταν να προσελκυσθεί στην Ελλάδα απ' τη διαφήμιση, μάλλον θα βάλει τα γέλια.

Είναι μεγάλος πειρασμός να περιγράψω τι γίνεται στην επιστημονική κοινότητα. Μια άλλη φορά ...

Comments

Popular posts from this blog

Ένας ιστορικός πίνακας γεμάτος σημαίες

Το έγκλημα στο Οριάν Εξπρές

Ταξίδι με το οχηματαγωγό κατά το σωτήριον έτος 2023